آیا دولت اوراق فروشی می کند؟ | آیا پولی از بازار سرمایه به سمت بازار بدهی خارج می شود؟

به گزارش بورس تابناک، این روزها بسیاری از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه با استناد به آمار ارزش معاملات فرابورس معتقدند که دولت در حال اوراق فروشی در بازار سرمایه است و این مسئله موجب شده است تا بخشی از وضعیت حال حاضر بازار سرمایه به دلیل همین اوراق فروشی رقم بخورد و دلیل بخشی از قرمزپوشی بازار سرمایه به اوراق فروشی دولت باز گردد.  در گفتگو با شاهین احمدی تحلیلگر و کارشناس بازار سرمایه به بررسی این مسئله پرداخته شده است که آیا دولت در حال اوراق فروشی در بازار سرمایه می باشد؟

آیا دولت در حال اوراق فروشی در بازار سرمایه است؟

شاهین احمدی کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که آیا دولت در حال اوراق فروشی در بازار سرمایه است؟، گفت: موضوع اوراق فروشی مطرح نیست. موضوع این است که صندوق های سرمایه گذاری و یا سایر شرکت هایی که این اوراق را خریداری می کنند معمولا باید در سررسیدهای سه ماهه، شش ماهه و .. سود تضمین شده این اوراق را شناسایی کنند، این کار به واسطه بازخرید اوراق توسط ناشر، واریز اصل و بهره اوراق، و در نهایت فروش مجدد اوراق به همان خریدار اتفاق می افتد.

به این ترتیب، حتی اگر سررسید اوراق در تاریخ هایی در آینده باشد، ناشر اوراق که عمدتا دولتی است، به شکل دوره ای نیاز به نقدینگی بابت پرداخت بهره یا همان سود تضمین شده اوراق پیدا می کند. فرآیند به این صورت است که این صندوق ها و شرکت ها، اوراق را در سررسید سه ماهه و یا شش ماهه به ناشر (دولت یا شرکت ها) می دهند و ناشر سود تضمین شده دوره ای را تسویه می کند و مجددا همان اوراق را به خریدار قبلی می فروشد، البته در این میان، بابت اصل اوراق وجهی جابجا نمی شود، و صرفا بابت سود تضمین شده اوراق، نقدینگی به حساب خریدار واریز می شود.

گفتنی است تمام اوراق به این شکل نیستند، بخشی از اوراق بدهی دولتی، اوراق اصطلاحا با بهره صفر (Zero Coupon Bond) هستند و در زمان انتشار، به تنزیل فروخته می شوند و در دوره های زمانی و با نزدیک تر شدن به سررسید، ارزش بازار آنها رشد می کند که عملیات فوق در خصوص این اوراق کاربرد ندارد.  

 

دلیل بازگرداندن اوراق در سررسیدها به دولت و خرید دوباره آن چیست؟

وی در پاسخ به این موضوع که علت این بازگرداندن اوراق توسط شرکت ها و صندوق ها به دولت چیست؟، گفت: صندوق ها باید NAV بسازند. یعنی صندوق ها دوره ای باید به سرمایه گذاران خود سودی که تعهد کرده اند یا به عنوان سود حداقلی اعلام کرده اند و عرف بازار می باشد را پرداخت کنند. وقتی اوراق در دوره شش ماهه سررسید می شود را به دولت پس می دهند و سود شش ماهه خود که حدود 10 الی 12 درصد (سود سالانه 20 الی 24 درصد و یک دوم این سود می شود 10 الی 12 درصد) می باشد را دریافت می کنند و دوباره صندوق ها اوراق را از دولت خریداری می کنند. این عملیات رفت و برگشت اوراق طبیعتا به صورت روزانه در بازار سرمایه اتفاق می افتد (Roll Over). این مسئله لزوما به معنای انتشار اوراق جدید در بازار نیست ولی طبیعتا بازار را درگیر می کند.

آیا پولی از بازار سرمایه به سمت بازار بدهی خارج می شود؟

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که با این فرآیندی که فرمودید، آیا پول از بازار سرمایه به سمت بازار بدهی خارج می شود؟، گفت: بابت بخش سود تضمین شده، معمولاً دولت اقدام به انتشار اوراق جدید برای سود تضمین شده اوراق پیشین می کند که این امر، می تواند از منابع دیگری نیز تامین شود. در مواقعی که انتشار اوراق بابت پرداخت سود تضمین شده رخ می دهد، پول از بازار خارج می شود

چه کسانی اوراق را خریداری می کنند؟

احمدی افزود: در خصوص اشخاص حقیقی، طبیعتا منابع کافی برای ورود به این اوراق و اثرگذاری بر بازار سهام وجود ندارد، اما وقتی پول های خرد این اشخاص حقیقی در صندوق های بزرگ جمع می شود، یا در قالب سپرده بانکی تجهیز می شود، می تواند به شکل غیرمستقیم به جای اینکه صرف سرمایه گذاری در ظرفیت ها و پروژه های سودآور در بازار سرمایه یا در قالب تسهیلات بانکی شود، صرف خرید اوراق دولتی شود که این موضوع آسیب جدی به تولید در کشور خواهد زد. همچنین شرکت های سرمایه گذاری و سبدگردان های بخش خصوصی، در صورتی که اگر صندوق درآمد ثابت داشته باشند باید قاعدتا اوراق خریداری کنند چون با سهام نمی توانند 20 درصد سود تعهد شده را تامین کنند.  

آیا دولت بعد از شهریورماه اوراق جدیدی فروخته است؟

این تحلیلگر بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که برخی از جمله نمایندگان مجلس، دولت را متهم می کنند که با اینکه وزیر اقتصاد تاکید دارد که دولت بعد شهریورماه دیگر اوراق جدیدی نفروخته است، اما دولت در مهرماه هم اوراق فروخته است؛ آیا چنین چیزی صحت دارد؟ گفت: آماری متاسفانه به تفکیک در این زمینه منتشر نمی شود و یک سری اطلاعات به صورت نامنظم توسط سازمان بورس، شرکت فرابورس و بانک مرکزی منتشر می شود که از دل این آمارها نمی توان تشخیص داد که چقدر از این عملیات مربوط به انتشار اوراق جدید بوده است و چقدر مربوط به عملیات بازخرید است.

احمدی ادامه داد: از سال 93 یا 94 مداوم اوراق منتشر می شود و مداوم هم در تاریخ های مختلف سررسید می شوند. دولت در این میان مجبور است برای آن پول مازاد پرداختی به صندوق ها، اوراق منتشر کند. دولت برای تسویه سود تضمین شده اوراق منتشره طی این سالیان، یا باید اوراق جدید برای آن منتشر کند و یا از محل منابع قدیمی آن را تامین کند و یا در حال چاپ اسکناس باشد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: برای اینکه این شائبه ها پیش نیاید روزانه باید شفاف این آمار به تفکیک منتشر شود. کشورهای توسعه یافته هر روز حجم بدهی را به شکل اماری منتشر می کنند.